De invloed van volume op de kwaliteit van zorg
Verder ophogen van de volumenorm hoeft niet te leiden tot betere kwaliteit van zorg voor patiënten met uitgezaaide eierstokkanker. De wetenschappelijke publicatie met data van DICA Gynaecologische oncologie (DGOA) over de invloed van het aantal operaties (volume) op de kwaliteit van zorg laat geen duidelijk bewijs zien dat het verder ophogen van de volumenorm zal leiden tot een betere kwaliteit van zorg voor patiënten met uitgezaaide eierstokkanker.
Aanleiding voor dit onderzoek was het Integraal Zorg Akkoord (IZA), waarin staat dat complexe operaties uitgevoerd moeten gaan worden in ziekenhuizen waar minstens 50 van dit soort operaties per jaar plaatsvinden. Voor operaties bij patiënten met eierstokkanker ligt die norm momenteel op 20 operaties per jaar per ziekenhuis. Marc Algera, arts-onderzoeker van DGOA: “Wij vroegen ons bij DGOA af: gaat het ophogen van die volumenorm de kwaliteit van zorg verder verbeteren? Wij hebben geen duidelijk bewijs gevonden dat het verder ophogen van de volumenorm zal leiden tot een betere kwaliteit van zorg voor patiënten met uitgezaaide eierstokkanker.”
“Wij vroegen ons bij DGOA af: gaat het ophogen van de volumenorm de kwaliteit van zorg verbeteren?”
Onderzoek
De onderzoekers hebben met behulp van DGOA-data onderzocht wat de invloed van volume (aantal operaties per jaar) op de kwaliteit van zorg was:
- DGOA-data van 2019-2022 werden onderzocht;
- In 4 jaar tijd zijn bijna 2500 patiënten geopereerd m.b.t. uitgezaaide eierstokkanker (debulkingsoperaties);
- Deze operaties vonden plaats in 18 ziekenhuizen, verspreid over 8 regio’s;
- In 9 ‘laag-volume’ ziekenhuizen zijn minder dan 25 operaties per jaar uitgevoerd;
- In 4 ‘midden-volume’ ziekenhuizen zijn ongeveer 30 tot 40 operaties per jaar uitgevoerd;
- In 5 ‘hoog-volume’ ziekenhuizen zijn meer dan 50 operaties per jaar uitgevoerd;
- Er werd gekeken naar de volgende uitkomsten: compleetheid van de operatie (zijn alle tumoren verwijderd), opnameduur, ernstige complicaties, tijd tot chemotherapie en mortaliteit;
- De onderzoekers hielden rekening met het effect van patiënt- en tumorkarakteristieken op de uitkomsten.
Conclusies
De kwaliteit van zorg voor patiënten met uitgezaaide eierstokkanker bleek nagenoeg niet te verschillen tussen laag-, midden- en hoog-volume ziekenhuizen. Marc Algera: “Bij patiënten die een interval debulkingsoperatie ondergingen (eerst chemotherapie, daarna opereren, gevolgd door chemotherapie), vonden wij geen verschillen tussen laag- midden- en hoog-volume ziekenhuizen als het gaat om compleetheid (zijn alle tumoren verwijderd), opnameduur, ernstige complicaties, tijd tot chemotherapie en mortaliteit. Dit geeft dus aan dat de kwaliteit van zorg vergelijkbaar was tussen de verschillende volumegroepen.”
Patiënten die een primaire debulkingsoperatie ondergingen (eerst opereren, gevolgd door chemotherapie) werden vaker compleet geopereerd in de hoog-volume ziekenhuizen, maar dit ging wel gepaard met meer complicaties en een langere ligduur. Marc Algera: “De hogere compleetheid cijfers deden vermoeden dat de kwaliteit van zorg beter was in hoog-volume centra, omdat een complete operatie is geassocieerd met een betere overleving. Echter vonden we ook vaker ernstige complicaties en hadden patiënten vaker een langere opnameduur. Deze twee uitkomsten zijn juist weer geassocieerd met een slechtere overleving. We kunnen dus niet zeggen dat de kwaliteit beter was in hoog-volume ziekenhuizen. Deze cijfers zouden wel kunnen suggereren dat de selectie van patiënten om te starten met een operatie anders is in de hoog-volume ziekenhuizen.”
Spiegelbijeenkomsten: leren en verbeteren
De onderzoekers doen in het artikel de aanbeveling dat de focus in de discussie rondom kwaliteitsverbetering niet alleen zou moeten liggen op het verhogen van volumes. Marc Algera: “We zijn bij DGOA vorig jaar gestart met het organiseren van spiegelbijeenkomsten, waarbij de data transparant worden besproken door de verschillende ziekenhuizen. De deelnemende ziekenhuizen waren erg enthousiast. In ons huidige onderzoek vonden we binnen de volumegroepen verschillen in kwaliteit van zorg tussen ziekenhuizen. Deze verschillen zouden we heel goed transparant kunnen bespreken tijdens zo’n spiegelbijeenkomst. Hierdoor kunnen ziekenhuizen leren van de ‘best practice ziekenhuizen’ en uiteindelijk de kwaliteit van zorg gezamenlijk verbeteren. Het doel is om spiegelbijeenkomsten te organiseren in samenwerking met IKNL, zodat we dan ook de overlevingsdata kunnen gaan bespreken. Daarnaast willen we een blauwdruk maken, zodat andere kwaliteitsregistraties gebruik kunnen maken van onze ervaringen.”
Patiëntenperspectief
De input van patiënten staat hoog in het vaandel bij DGOA. Patiënten belangenorganisatie Stichting Olijf is sinds de start van DGOA in 2014 betrokken in de wetenschappelijke commissie. Marc Algera: “De input van patiëntenorganisaties tijdens kwaliteit van zorg discussies is ontzettend belangrijk. Zo verscheen er bijvoorbeeld vorig jaar een onderzoek vanuit de Nederlandse Vereniging van Medische Oncologie waaruit bleek dat patiënten met kanker niet altijd bereid zijn om verder te reizen voor hun oncologische behandeling in Nederland. Dit is iets wat zeker overwogen moet worden tijdens de volume en centralisatie discussie, omdat verdere centralisatie dit wel teweegbrengt. Stichting Olijf wordt daarom ook betrokken bij de komende spiegelbijeenkomsten.”
Lees de volledige publicatie (Engels) hier:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0090825824001872
Lees meer over de kwaliteitsregistratie DICA Gynaecologische oncologie (DGOA)