DGOA Gynaecologische oncologie

Complicaties bij patiënten met baarmoederkanker
Per jaar worden ongeveer 1900 patiënten gediagnosticeerd met baarmoederkanker. Het aantal patiënten dat overlijdt aan deze ziekte is circa 500 per jaar.¹ Daarmee heeft baarmoederkanker de laagste sterftecijfers van de gynaecologische tumoren. Een van de eerste klachten van baarmoederkanker is vaginaal bloedverlies tijdens de overgang waardoor de diagnose baarmoederkanker vaak in een vroeg stadium wordt gesteld.² Een uitzondering hierop vormt het sereuze type van baarmoederkanker. Deze vorm heeft een agressiever karakter waarbij er bij het stellen van de diagnose vaker sprake is van verspreiding buiten de baarmoeder dan bij andere vormen van baarmoederkanker.² In deze situatie bestaat de behandeling uit een debulking operatie in combinatie met chemotherapie.

Complicaties monitoren
De literatuur over complicaties bij dergelijke debulking operaties is schaars.³,&sup4; In de DGOA worden de gegevens vanaf 2014 geregistreerd waarmee het mogelijk is om hier beter inzicht in te krijgen. Figuur 1 gaat over het aantal complicaties bij patiënten met baarmoederkanker die een debulking ondergaan. Het aantal patiënten zonder complicatie in Nederland is vanaf 2015 afgenomen waarna het vanaf 2017 weer iets lijkt toe te nemen. Van de patiënten met een complicatie lijkt het percentage complicaties met reïnterventie (her-operatie, radiologische of endoscopische ingreep) toe te nemen vanaf 2017 (5,0% - 7,0%). Het terugkoppelen van deze cijfers in de nabije toekomst, eventueel op ziekenhuisniveau, maakt de zorg inzichtelijker voor zorgverleners en patiënten. Dit kan helpen om de zorg te verbeteren en om weloverwogen keuzes te maken.

Figuur 1. Percentage complicaties bij patiënten die een debulking ondergaan vanwege het serieuze type baarmoederkanker.

Baarmoederhalskanker patiënten en de wens tot een fertiliteit sparende behandeling
De standaardbehandeling voor patiënten met een FIGO IB1 baarmoederhals tumor is een Wertheim Meigs procedure. Bij deze behandeling wordt de baarmoederhals met ophangweefsels, het bovenste stuk van de vagina, de baarmoeder en de omliggende lymfklieren verwijderd.&sup5; De gemiddelde leeftijd van patiënten met baarmoederhalskanker in de DGOA is 46 jaar, maar bij patiënten waarbij behoud van fertiliteit een rol speelt ligt de leeftijd lager: 34 jaar. Voor deze patiënten is de standaardbehandeling - het verwijderen van de baarmoeder - niet wenselijk. Sinds 2015 registreert de DGOA of behoud van fertiliteit een rol speelt bij de keuze van de behandeling.

Fertiliteit sparende opties
Tussen 2015 en 2019 zijn er 271 patiënten met een FIGO IB1 baarmoederhalstumor gediagnosticeerd waarbij fertiliteit een rol speelde in de keuze van behandeling. Patiënten voor wie standaardbehandeling niet wenselijk is, komen in aanmerking voor fertiliteit sparende opties, dit waren in totaal 161 patiënten. Fertiliteit sparende behandelingen zijn: een trachelectomie waarbij de baarmoederhals met ophangweefsels en lymfklieren worden verwijderd. In sommige gevallen kan ook gekozen worden voor een conisatie een LLETZ.&sup6; De risico’s en zwangerschapskansen na de behandeling verschillen per ingreep.

Toepassing van fertiliteit sparende behandelingen
Figuur 2 laat de aantallen zien voor de fertiliteit sparende behandelingen geregistreerd in de DGOA tussen 2015-2019. Het totaal aantal patiënten fluctueert in deze jaren waarbij de meeste patiënten een trachelectomie ondergingen. Er is echter geen duidelijke trend zichtbaar in deze periode. Het zichtbaar maken van de aantallen en op termijn de resultaten van de behandeling rapporteren, kan patiënten en behandelaren helpen om een weloverwogen keuze te maken voor wat betreft het ondergaan van een fertiliteit sparende behandeling.

Figuur 2. Aantal behandelingen bij patiënten met een fertiliteit sparende wens.

Impact van DGOA-data in de spreekkamer: Het Codman Dashboard
De Dutch Gynaecological Oncology Audit (DGOA) verzamelt sinds 2014 gegevens over de behandeling en uitkomsten van patiënten met eierstok-, baarmoeder-, baarmoederhals of schaamlipkanker. Met deze data worden indicatoren berekend en de (gebenchmarkte) uitkomsten teruggekoppeld aan de behandelende ziekenhuizen. Tot op heden was de geregistreerde informatie niet direct bruikbaar in de spreekkamer. In het kader van transparantie over de kwaliteit van zorg wordt het gebruik van uitkomstinformatie in de spreekkamer gestimuleerd.&sup7; Het Codman dasboard is een tool die het gebruik van uitkomstinformatie laagdrempelig mogelijk maakt.

Specifieke patiëntengroepen
Het DGOA Codman Dashboard is een dashboard dat de arts informatie geeft over uitkomsten van zorg bij specifieke patiëntengroepen. Zo kan bijvoorbeeld een specifieke patiëntenpopulatie worden gefilterd o.b.v. van patiëntkenmerken, zoals leeftijd en geslacht, type tumor en type behandeling. Met deze filters krijgt de arts, uitkomsten te zien die passen bij de geselecteerde populatie. Uitkomsten zijn gebaseerd op reeds verzamelde data sinds het begin van de DGOA. Voorbeelden zijn: complicaties binnen 30 dagen, type reïnterventie indien deze plaats vindt en recidiefkans van de betreffende aandoening.

Uitkomstgerichte zorg
Voor de arts biedt het Codman Dashboard dus een nieuwe tool met patiënt gerichtere informatie, die ook het gesprek in de spreekkamer zou kunnen verbeteren. Stichting Olijf is de patiëntenvereniging die al vanaf het begin van de DGOA meedenkt in de wetenschappelijke commissie van de registratie. De doorontwikkeling van het Codman dashboard zou ook voor de patiënt in de spreekkamer veel toegevoegde waarde kunnen bieden in het proces van samen beslissen. Bovendien kan het inzichtelijk maken van de uitkomsten van de registratie met behulp van het Codman dashboard, zorgverleners extra motiveren om te registreren.

Figuur 3. Van registreren naar samen beslissen.

Referenties DGOA

1. IKNL. NKR Cijfers Endomterium carcinoom. (2017). Available at: iknl
2. Richtlijn Endometriumcarcinoom. (2011)
3. Vandenput, I. et al. Neoadjuvant chemotherapy followed by interval debulking surgery in patients with serous endometrial cancer with transperitoneal spread (stage IV): A new preferred treatment. Br. J. Cancer 101, 244–249 (2009).
4. de Lange, N. M. et al. Neoadjuvant chemotherapy followed by surgery for advanced-stage endometrial cancer. Curr. Oncol. 26, e226–e232 (2019).
5. Kanker.nl. Operatie bij baarmoederhalskanker. Available at: https://www.kanker.nl/kankersoorten/baarmoederhalskanker/behandeling-en-bijwerkingen/operatie-bij-baarmoederhalskanker.
6. Dutch gynaecological oncology working group. Dutch evidence based guideline cervical cancer. (2018).
7. Zorginstituut Nederland. Thema 2019: Het gebruiken van uitkomstinformatie voor Samen Beslissen in ketens in de curatieve zorg. Available at: https://www.zorginstituutnederland.nl/werkagenda/subsidieregelingen/subsidieregeling-transparantie-over-de-kwaliteit-van-zorg/thema-2019-het-gebruiken-van-uitkomstinformatie-voor-samen-beslissen-in-ketens-in-de-curatieve-zorg.