Toenemende focus op kwaliteitsindicatoren

Clinical auditing wordt op steeds grotere schaal gebruikt voor continue kwaliteitsmeting en verbetering van geleverde zorg. Dit wordt gedaan aan de hand van de ‘clinical audit cycle’. DICA benchmarkt ziekenhuisresultaten aan de hand van structuur-, proces- en uitkomst-kwaliteitsindicatoren. Bij de ontwikkeling van deze kwaliteitsindicatoren richt DICA zich in toenemende mate op samengestelde uitkomstmaten.

In 2019 hebben verschillende DICA-registraties dit al succesvol toegepast. Het voordeel van samengestelde uitkomstmaten is dat patiënten ze eenvoudiger kunnen interpreteren. Ze kunnen in de spreekkamer gebruikt worden voor informatievoorziening en ‘shared decision making’. Zo geeft de dit jaar nieuw ontwikkelde uitkomstmaat ‘failure to cure’ de kans weer dat een operatie niet succesvol verloopt. Dit is voor patiënten een belangrijke en duidelijke uitkomstmaat. In het hoofdstuk over DUCA kunt u in detail lezen wat ‘failure to cure’ inhoudt voor patiënten met slokdarm en maagkanker.

Steeds meer DICA-registraties koppelen ook de samengestelde uitkomstmaat ‘textbook outcome’ terug. Dit geeft de kans weer dat zowel de operatie als de postoperatieve fase volgens het boekje verloopt. ‘Textbook outcome’ is nu ook ontwikkeld voor patiënten die een operatie ondergaan vanwege een verwijde lichaamsslagader, hier kunt u meer over lezen in het hoofdstuk over DSAA.

Een ander voorbeeld van een samengestelde uitkomstmaat is ‘textbook process’. Deze nieuwe samengestelde procesmaat geeft weer of het proces tijdens en rondom een operatie volgens het boekje verloopt. Deze samengestelde procesmaat wordt ontwikkeld door de DHFA. Voor patiënten met een heupfractuur zijn verschillende procesindicatoren erg belangrijk, bijvoorbeeld het ondergaan van een operatie binnen 24 uur na de heupbreuk.

Met de samengestelde uitkomsten wil DICA indicatoren begrijpelijker maken voor de patiënt zodat de indicatoren direct in de spreekkamer gebruikt kunnen worden. Dit is een belangrijk onderdeel van goede informatie-uitwisseling in het gesprek tussen arts en patiënt.

case study PROMs

Steeds meer zorgprofessionals erkennen de meerwaarde van het meten van de kwaliteit van zorg aan de hand van het patiëntenperspectief. Door verder te kijken dan alleen de klinische uitkomsten, ontstaat een completer beeld van de kwaliteit van zorg. Ook zijn PROMs een belangrijk hulpmiddel voor het gesprek in de spreekkamer tussen arts en patiënt.

Hoewel vanuit het zorgveld de roep om patiënt-gerapporteerde uitkomsten (PROMs) steeds luider wordt, is er niet altijd landelijke consensus over welke PROMs, op welk moment en voor welke aandoening worden uitgevraagd. Het ontbreken van deze consensus bemoeilijkt de landelijke vergelijkbaarheid en transparantie.

DICA heeft in 2019, in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde, een advies uitgebracht over ‘inventarisatie en realisatie van patiënt-gerapporteerde uitkomsten (PROMs) van 13 aandoeningen’. Het doel van het project was om een inventarisatie te maken van waar we in Nederland staan als het om PROMs gaat en welke stappen nodig zijn om tot landelijke overeenstemming te komen.

Over opzet van advies
De aandoeningen waarbij een inventarisatie is gedaan naar het (mogelijk) gebruik van PROMs waren: Aneurysma aorta abdominalis, Carotis Stenose, Carpaal tunnelsyndroom, Heupfracturen, Liesbreuk, Longkanker, Maagkanker, Melanoom, Morbide Obesitas, Pancreaskanker, Perifeer arterieel vaatlijden, Slokdarmkanker en Varices. Om tot advies te komen vond een literatuuren praktijkstudie plaats en is met de klankbordgroep een aantal randvoorwaarden opgesteld voor het succesvol implementeren van een PROMs-vragenlijst. Met deze kaders zijn vervolgens specialisten en patiëntenorganisaties geraadpleegd.

Randvoorwaarden
Met de klankbordgroep is een aantal randvoorwaarden opgesteld voor het succesvol implementeren van een PROMs-vragenlijst. Deze randvoorwaarden zijn:

• De PROM is beperkt in omvang en het aantal antwoord opties
  (zo kort mogelijk, maar in ieder geval <30 items in <10 min. in te vullen).
• De patiënt is betrokken (geweest) bij de ontwikkeling van de PROM en het vaststellen van de uitkomstmaten.
• De PROM is geschikt voor terugkoppeling in de spreekkamer.
• De PROM moet aansluiten bij het taalniveau, de cognitieve vaardigheden en de diversiteit van de doelgroep.
• Er is consensus en draagvlak tussen de specialismen die het ziektebeeld behandelen, patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars over de (set van)PROMs.
• De PROM is geschikt om relevante uitkomsten door de zorgketen heen te meten.
• De PROM sluit aan bij de uitkomstmaat.
• De professional onderschrijft de keuze voor de PROM en ziet er het nut voor zichzelf van in.
• Er is landelijke afstemming over de (set van) PROMs en de meetprocessen.
• De PROM heeft nut voor de patiënt (bijv. via directe feedback of keuze informatie).

Advies
Het rapport dat op 12 augustus 2019 is gepubliceerd, schetst een beeld van het gebruik van PROMs in de Nederlandse gezondheidszorg. Op basis van de beschikbare data en eigen expertise hebben de aandoeningspecifieke werkgroepen met de betrokken wetenschappelijke verenigingen en patiëntenorganisaties een aanbeveling opgesteld. Bij vier van dertien aandoeningen werd aanbevolen om PROMs vast te stellen op landelijk niveau. Voor de overige aandoeningen heeft DICA het advies gegeven om (voorlopig) nog geen PROM vast te stellen, vaak vanwege de geringe ervaring met de implementatie van de vragenlijsten.

Betrokken partijen
Dit project is gefinancierd uit de Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS) en is een samenwerking tussen: Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland (V&VN), Nederlandse Vereniging voor Vaatchirurgie (NVvV), Nederlandse Vereniging voor Radiologie (NVvR), Nederlandse Vereniging voor Neurologie (NVN), Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC), Nederlandse Federatie Kankerpatiëntenorganisaties (NFK), Patiëntenfederatie Nederland (PFNL), verschillende ziekte specifieke patiëntenorganisaties en verschillende medisch specialisten uit de wetenschappelijke commissies van DICA.