Skip to main content
Jaarrapportage 2019

DATO

DATO Bariatrische chirurgie

Langdurig gewichtsverlies
Bariatrische chirurgie resulteert in significante gewichtsreductie bij patiënten met morbide obesitas. Korte-termijnuitkomsten na bariatrische chirurgie zijn veelbelovend en laten goede resultaten zien¹. Toekomstige studies moeten nog uitwijzen wat de uitkomsten op de lange termijn zijn². De DATO is op 1 januari 2015 gestart en heeft t/m december 2019 in totaal 57.898 bariatrische procedures geregistreerd, waarvan 51.009 primaire operaties.

4-jaars uitkomsten
In 2015 zijn er 10.419 bariatrische procedures uitgevoerd en geregistreerd in de DATO. Het percentage total weight loss (%TWL) is een variabele die in de bariatrie wordt gebruikt om het uiteindelijke gewichtsverlies te meten. De formule is als volgt:

Een TWL kleiner dan 20% wordt beschouwd als suboptimaal gewichtsverlies. ³ Van de 8.904 primair geopereerde patiënten in 2015 heeft n = 3.078 (35%) een 4-jaars follow-up moment gehad waarvan ook het gewicht is geregistreerd in het juiste tijdsframe. Van deze patiëntengroep heeft 80% nog steeds een TWL ≥ 20% na 4 jaar (Figuur 1). Het gemiddelde gewichtsverlies na 4 jaar is respectievelijk 36 kg voor de Roux-en-Y gastric bypass en 32 kg voor de sleeve gastrectomy.

Lange-termijnuitkomsten
Een belangrijke vereiste voor het betrouwbaar monitoren van lange-termijnuitkomsten na bariatrische chirurgie is het registreren van de follow-up van patiënten. De DATO registreert de follow-up van elke patiënt tot en met 5 jaar na de operatie. Op den duur zorgt dit voor lange-termijnuitkomsten en zal er meer onderzoek worden gedaan naar de duurzaamheid van gewichtsverlies na bariatrische chirurgie.

Figuur 1. Percentage patiënten met een gewichtsverlies van ≥20% TWL geopereerd in 2015 met een follow-up duur van 4 jaar.

Afname van type 2 diabetes mellitus na bariatrische chirurgie
Bariatrische chirurgie is bewezen effectief in de reductie en remissie van comorbiditeiten.1-2 In de Nederlandse richtlijn wordt bariatrische chirurgie geadviseerd vanaf een BMI van 35-40 kg/m2 in combinatie met een of meerdere ernstige comorbiditeiten.³ Bij morbide obese patiënten is type 2 diabetes mellitus (T2DM) een belangrijke indicatie voor het ondergaan van bariatrische chirurgie en de enige behandeling die tot een tijdelijke of zelfs permanente remissie van de ziekte kan leiden.

Obese patienten met T2DM
Tussen januari 2015 en oktober 2018 hebben in totaal 6.199 patiënten een gastric bypass en 1.385 patiënten een sleeve gastrectomy ondergaan die preoperatief ook T2DM als comorbiditeit hadden. Hiervan heeft in totaal n= 4.645 (61.2%) een follow-up gehad na 1 jaar, waarvan ook de actuele status van de diabetes geregistreerd werd in het juiste tijdsframe. De status van T2DM in de DATO wordt geregistreerd als ‘genezen’/’beter’/’gelijk’/ ’slechter’/de novo. Hierbij is remissie (“genezing”) gedefinieerd als een HbA1c waarde van <53 mmol/mol zonder het gebruik van enige bloedglucose verlagende medicatie (oraal dan wel subcutaan), conform de internationale richtlijn4.(zie verklarende tabel)

Verbetering van diabetes
Van de 1.385 patiënten met een sleeve gastrectomy, hebben n=873 (63%) een 1ste jaar follow-up waarvan n=518 (59.3%) een genezing laat zien. Van de 6.199 patiënten met een gastric bypass hebben n=3.772 (60.8%) patiënten een 1ste jaar follow-up, waarvan n=2.443(64.8%) een genezing laat zien. Tijdens het 1ste jaar follow-up laat in totaal n=4.259 (91.7%) van de patiënten een genezing of verbetering zien van hun diabetes (Figuur 2).

Het registreren van HbA1c is verplicht, maar blijft een punt van aandacht in de DATO. Door het meten binnen een specifieke tijdsframe, is het bepalen van de actuele HbA1c-gehalte logistiek gezien een uitdaging.

Bariatrische chirurgie geeft een hoge kans op verbetering of genezing van T2DM na 1 jaar. Toekomstig onderzoek en een goede follow up met een actuele HbA1c in de DATO moet aantonen of de verbeteringen van de T2DM na bariatrische ingrepen duurzaam zijn.

Figuur 2. Percentage patiënten die na een jaar genezen zijn van diabetes mellitus type II.

Ouderen met morbide obesitas
De prevalentie van morbide obesitas blijft stijgen, ook bij ouderen boven de 65 jaar. In Nederland worden ouderen vaker geopereerd, maar ook internationaal is er een stijging te zien¹. Dit is met name het gevolg van de bewezen voordelige effecten van bariatrische chirurgie op de verbetering van comorbiditeiten, gewichtsverlies en de kwaliteit van leven². Ondanks deze stijging wordt bariatrische chirurgie nog beperkt uitgevoerd onder ouderen, vanwege een hoger risico op morbiditeit en mortaliteit³.

Bariatrische chirurgie bij ouderen
Sinds januari 2015 tot en met december 2019 zijn in totaal 1061 patiënten primair geopereerd die 65 jaar of ouder waren. Het aantal primair geopereerde ouderen is gestegen van n=124 (1.4%) in 2015 naar n=314 (2.9%) in 2019. Onder het aantal ouderen dat geopereerd is in de DATO heeft in totaal n=61 (5,7%) een milde tot ernstige complicatie gehad. Deze complicaties traden meestal de eerste dag na de operatie op. In 2016 trad er in n=8 (4.8%) van de gevallen een ernstige complicatie op bij patiënten van 65 jaar en ouder, ten opzichte van n=9 (2.9%) in 2019 (Clavien Dindo score ≥3). Ter vergelijking, bij patiënten jonger dan 65 jaar trad er in 2016 in n=279 (2.8%) van de gevallen een ernstige complicatie op ten opzichte van n=173 (1.6%) in 2019 Figuur 1.

Veilig voor 65-plussers
Van 2016 tot en met 2019 vindt een daling plaats van het aantal ernstige complicaties in zowel de patiënten van 65 jaar en ouder als de patiënten jonger dan 65 jaar. Deze dalende trend is hoogstwaarschijnlijk toe te schrijven aan het monitoren van resultaten en de continue verbetering in de kwaliteit van zorg door Nederlandse bariatrische chirurgen.

Figuur 3. Percentage ernstige complicaties na een primaire bariatrische ingreep. Onderverdeeld in patiënten jonger dan 65 jaar en patiënten van 65 jaar en ouder.

Basistabel DATO

Referenties DATO

Hoofdstuk 1

  1. Picot J1, Jones J, Loveman E, Clegg AJ et al. Weight loss surgery for mild to moderate obesity: a systematic review and economic evaluation. 2012 Sep;22(9):1496-506.
  2. O'Brien PE, Hindle A, Brennan L, et al. Long-Term Outcomes After Bariatric Surgery: a Systematic Review and Meta-analysis of Weight Loss at 10 or More Years for All Bariatric Procedures and a Single-Centre Review of 20-Year Outcomes After Adjustable Gastric Banding. Obes Surg. 2018;29(1):3–14.
  3. Corcelles, R., Boules, M., Froylich, D., et al. Total Weight Loss as the Outcome Measure of Choice After Roux-en-Y Gastric Bypass. Obesity Surgery, 2016;26(8), 1794–1798.

Hoofdstuk 2

  1. Chang SH, Stoll CR, Song J, Varela JE, Eagon CJ, Colditz GA. The effectiveness and risks of bariatric surgery: an updated systematic review and meta-analysis, 2003-2012. JAMA Surg. 2014;149(3):275–287. doi: 10.1001/jamasurg.2013.3654
  2. Puzziferri N, Roshek TB, 3rd, Mayo HG, Gallagher R, Belle SH, Livingston EH. Long-term follow-up after bariatric surgery: a systematic review. JAMA. 2014;312(9):934–942. doi: 10.1001/jama.2014.10706.
  3. NVVH, (2011). ‘Richtlijn Morbide Obesitas’. https://www.dsmbs.nl/richtlijnen-2010.html
  4. IDF. “International Diabetes Federation. Recommendations For Managing Type 2 Diabetes In Primary Care, 2017.” [Internet]. Available from: www.idf.org/managing-type2-diabetes

Hoofdstuk 3

  1. Wisconsin Health Atlas. Obesity develops over a lifetime. Age matters. Wisconsin Partnership Program – University of Wisconsin – School of Medicine and Public Health [Internet]. Available from: https://www.wihealthatlas.org/obesity/age. Consulted on December 16, 2019.
  2. Must A, Spadano J, Coakley EH, Field AE, Colditz G, Dietz WH. The disease burden associated with overweight and obesity. JAMA. 1999 Oct 27;282(16):1523-9.
  3. Livingston EH, Huerta S, Arthur D, et al. Male gender is a predictor of morbidity and age a predictor of mortality for patients undergoing gastric bypass surgery. Ann Surg. 2002;236:576–582.