Snellere doorlooptijden

Tijdige behandeling van hoofd-halstumoren is belangrijk door de relatief snelle groei van de tumoren. Een (te) lang interval tussen verwijzing en behandeling kan leiden tot significante tumorgroei^1,2 met als mogelijke gevolgen verschuiving naar een hoger stadium, verandering van behandelopties en een lagere genezingskans.³ Doorlooptijden zijn daarom belangrijke indicatoren in de Dutch Head and Neck Audit (DHNA).

Tijd tot eerste afspraak en duur van diagnostiek
Figuur 1 laat het verloop over de jaren van de verschillende doorlooptijden zien. De tijd van verwijzing tot eerste afspraak is stabiel kort over de afgelopen jaren: 5 dagen of minder. De duur van de diagnostische fase wordt bepaald door de tijd te meten tussen de eerste afspraak en het laatste multidisciplinaire overleg (MDO) voor de start van de behandeling. Deze tijd is in 2018 afgenomen ten opzichte van eerdere jaren naar een mediane duur van 8 dagen.

Tijd tot behandeling
Ook de tijd tussen het eerste consult en de start van de behandeling is in 2018 gedaald [figuur 1]. Waar het mediane aantal dagen tot behandeling voorheen nog rond de 30 lag, is dit in 2018 gedaald naar 24 dagen. Dit is een goede vooruitgang richting de door de NWHHT gestelde norm: “80% van de patiënten start binnen 30 kalenderdagen na eerste consult in hoofdhals oncologisch centrum met de primaire behandeling”.⁴ Ondanks de verbetering in doorlooptijd wordt deze norm landelijk nog niet gehaald. Het percentage patiënten in de DHNA dat binnen 30 dagen startte met de behandeling, was in 2018 67%.

Figuur 1: Mediane doorlooptijden per jaar in aantal dagen met interkwartielafstand.

Evaluatie kwaliteit van paramedische zorg

De DHNA is de enige DICA registratie waarin ook paramedisch specialisten actief hun kwaliteit van zorg evalueren. Logopedisten, mondhygiënisten, diëtisten, fysiotherapeuten en paramedici betrokken bij de psychologische zorg registreren hun screening en behandeling in de DHNA.

Logopedie
Zowel de tumor als de behandeling kunnen invloed hebben op slikken, stem en spraak: allemaal erg belangrijke functies voor de patiënt en zeer bepalend voor de kwaliteit van leven. Zeker bij patiënten die een totale larynxextirpatie (TLE) of een reconstructie ondergaan, kunnen de gevolgen groot zijn. De logopedist is daarom nauw betrokken bij de behandeling. Uit de door de logopedisten geregistreerde gegevens in DHNA blijkt dat 60% van de patiënten met een TLE en/of reconstructie preoperatief gezien wordt door de logopedist. Postoperatief was de logopedist betrokken bij 78% van deze patiënten. Omdat de paramedische registratie nog niet zo volledig is als die van de medisch specialisten weten we niet zeker hoe representatief de door de logopedisten geregistreerde patiënten zijn. Het zou kunnen zijn dat ze de patiënten die door hen gezien zijn beter registreren dan niet geziene patiënten, waardoor bovenstaande percentages mogelijk een overschatting zijn.

Preoperatieve voorlichting en postoperatieve slikrevalidatie
Preoperatief is voorlichting de belangrijkste reden van een consult door de logopedist, maar ook 7% van de patiënten ondergaat al een interventie, zoals slikoefeningen, om aspiratie te voorkomen. Postoperatief is de hoofdreden van behandeling in 73% van de gevallen slikrevalidatie. Ook spraakrevalidatie na TLE en stemrevalidatie worden vaak als hoofdreden van consult genoemd [figuur 2].

Figuur 2: Redenen van preoperatief en postoperatief consult logopedie.

Patiënt-gerapporteerde uitkomsten

De DHNA kan dit jaar voor het eerst uitkomsten laten zien van de door patiënten ingevulde vragenlijsten (PROMs). Uitkomsten die erg belangrijk zijn binnen de hoofd-halsoncologie, omdat behandelingen in het hoofd-halsgebied, op functioneel en esthetisch vlak, grote impact kunnen hebben op de kwaliteit van leven.

EORTC-C30
De EORTC-C30 is een oncologisch generieke vragenlijst die op 5 momenten wordt uitgevraagd aan patiënten die een curatieve behandeling ondergaan voor een hoofd-halstumor. Figuur 3 laat zien hoe patiënten uit de DHNA gemiddeld hun kwaliteit van leven beoordelen op 5 verschillende functionele domeinen. Een hogere score betekent beter functioneren. Op veel domeinen is op 3 en 6 maanden na de behandeling een dip zichtbaar, daarna zien we het functioneren weer stijgen.

Aan het aantal ingevulde vragenlijsten (zie legenda) zien we dat het vooral moeilijk is om patiënten voor de start van de behandeling en 3 maanden na behandeling de vragenlijsten in te laten vullen. Een goede reden hiervoor kan zijn dat de tijd tussen diagnose en behandeling kort is en dat dit vaak een emotionele periode is voor patiënten, waarin er veel op hen afkomt. Deze uitkomsten zijn afkomstig van ingevulde patiëntvragenlijsten uit de 5 ziekenhuizen die tot nu toe deelnemen aan de DHNA PROMs. 

Koppeling aan klinische uitkomsten
Een koppeling tussen de patiënt-gerapporteerde uitkomsten en de klinische gegevens uit de DHNA wordt op dit moment gerealiseerd. In de toekomst kunnen we daardoor de kwaliteit van leven tussen verschillende tumortypen en verschillende behandelstrategieën binnen de hoofd-halsoncologie gaan vergelijken: zeer waardevolle informatie voor zorgverleners en patiënten.

Figuur 3: Uitkomsten op de 5 functionele schalen van de kanker-specifieke PROM-vragenlijst EORTC-QLQ-C30. Hoe hoger de score, hoe beter het functioneren.

Basistabel DHNA

Referenties

1. Jensen AR, Nellemann HM, Overgaard J. Tumor progression in waiting time for radiotherapy in head and neck cancer. Radiother Oncol. 2007 Jul;84(1):5-10.

2. Waaijer A, Terhaard CH, Dehnad H, Hordijk GJ, van Leeuwen MS, Raaymakers CP, Lagendijk JJ. Waiting times for radiotherapy: consequences of volume increase for the TCP in oropharyngeal carcinoma. Radiother Oncol. 2003 Mar;66(3):271-6.

3. Chen Z, King W, Pearcey R, Kerba M, Mackillop WJ. The relationship between waiting time for radiotherapy and clinical outcomes: a systematic review of the literature. Radiother Oncol. 2008 Apr;87(1):3-16.

4. SONCOS normeringsrapport 7, 2019. Beschikbaar via: https://www.soncos.org/kwaliteit/normeringsrapport/