Afname van ernstige complicaties na bariatrische chirurgie

Bij mensen met een BMI gelijk of meer dan 35kg/m2 is sprake van morbide obesitas, een chronische ziekte met aanzienlijke gezondheidsriscio’s.¹  Bariatrische chirurgie is een belangrijk onderdeel van het behandelalgoritme bij morbide obesitas. Naast gewichtsreductie is ook de veiligheid van bariatrische chirurgie van groot belang. Onderzoek heeft aangetoond dat bariatrische chirurgie veilig kan worden uitgevoerd, met een beperkt percentage complicaties.²

Complicaties in de DATO
De Dutch Audit for Treatment of Obesity (DATO) heeft van 2015 tot en met 2018 45.582 bariatrische procedures geregistreerd. Van alle geregistreerde patiënten die een bariatrische procedure ondergingen in 2015-2018, heeft in totaal 4.0% een postoperatieve complicatie gehad. Complicaties treden meestal de eerste dag na de operatie op. Van het totaal aantal geopereerde patiënten in 2018 had 1,1% een milde complicatie (Clavien Dindo score 1-2) en 2,9% een ernstige complicatie (Clavien Dindo score ≥3).

Verbeterde uitkomsten
Zoals te zien in figuur 1 neemt het aantal bariatrische procedures sinds 2015 jaarlijks toe, maar neemt het percentage aan ernstige complicaties over de jaren heen relatief af. Een reden hiervoor is dat bariatrisch specialistische zorg gecentraliseerd is en wordt geleverd in een multidisciplinair team. Tevens is er een verschuiving te zien van de percentages, waarbij de milde complicaties toenemen. Dit zou verklaard kunnen worden door de continue ontwikkeling en/of het anders registreren van de audit. Uit de gegevens van de DATO kunnen wij opmaken dat gecentraliseerde specialistische zorg in een multidisciplinair team leidt tot een verbeterde kwaliteit van het zorgproces.

Figuur 1: Percentage postoperatieve complicaties van het cumulatief aantal procedures 2015-2018. Complicaties onderverdeeld in milde- (CD 1-2) en ernstige complicaties (CD 3-5).

Langdurig gewichtsverlies

Bariatrische chirurgie resulteert in significante gewichtsreductie bij morbide obese patiënten. Korte termijn uitkomsten na bariatrische chirurgie zijn veelbelovend en laten goede resultaten zien.³ Toekomstige studies moeten nog uitwijzen wat de uitkomsten op de lange termijn zijn.⁴ De meest uitgevoerde chirurgische ingreep in Nederland is de Roux-en-Y-Gastric Bypass (RYGB) (68%), gevolgd door de Sleeve Gastrectomy (SG) (19%) en de One-Anastomosis Gastric Bypass (OAG) (7,2%).

3-jaars uitkomsten
In 2015 zijn er 10.416 bariatrische procedures uitgevoerd en geregistreerd in de DATO. Het percentage total weight loss (%TWL) is een variabele die in de bariatrie wordt gebruikt om het uiteindelijke gewichtsverlies te meten. De formule is als volgt:

preoperatief gewicht / (preoperatief-gewicht – follow-up gewicht) = % TWL.

Een TWL < 20% wordt beschouwd als suboptimaal gewichtsverlies.³ Ongeveer 76% van de patiënten heeft een 1 jaars follow up gehad. Van deze groep patiënten behaalt circa 95% een optimale TWL van meer dan 20%. Van de patiënten die een 3 jaars follow up hebben gehad (48%), heeft circa 88% nog steeds een TWL ≥ 20%. Het gemiddelde gewichtsverlies na 3 jaar van de verschillende ingrepen zijn respectievelijk 40,8 kg na een RYGB, 39,1 kg na een SG, en 50,1 kg na een OAG (zie figuur 2).

Lange termijn uitkomsten
Een belangrijke vereiste voor het betrouwbaar monitoren van lange termijn uitkomsten na bariatrische chirurgie is registratie van de follow-up van patiënten. De DATO registreert follow-up van elke patiënt tot 5 jaar na de operatie. Op den duur zorgt dit voor lange termijn uitkomsten en zullen wij meer onderzoek kunnen doen naar de duurzaamheid van gewichtsverlies na bariatrische chirurgie.

Figuur 2: Percentage TWL% van patiënten geopereerd in 2015 met een follow-up duur van 3 jaar.

Revisie na een eerdere bariatrische ingreep

De DATO heeft inmiddels meer dan 45.000 bariatrische ingrepen geregistreerd. Gezien overgewicht in Nederland een toenemend probleem is, zal het aantal bariatrische ingrepen de komende jaren blijven stijgen. Patiënten die op de lange termijn weer aankomen in gewicht of niet het gewenste gewichtsverlies kunnen behouden, zullen op den duur in aanmerking kunnen komen voor een revisie ingreep.

Revisie ingreep
De DATO gaat vanaf 2019 diverse oorzaken van revisie chirurgie registreren. De belangrijkste oorzaken zijn; primaire non-responder, gewichtstoename, toename comorbiditeiten, excessief gewichtsverlies en technisch falen.

Het percentage revisie ingrepen per jaar blijft ongeveer gelijk ten opzichte van de primaire ingrepen. Voor vrouwen is dit 11% – 13% per jaar en voor mannen 7,8%-11% per jaar [figuur 3]. Bariatrische revisie chirurgie is hoog complexe chirurgie. Het opereren in een verlittekend gebied geeft een verhoogde kans op complicaties in vergelijking tot primaire bariatrische chirurgie.⁶

De toekomst
Om patiënten in aanmerking te laten komen voor een revisie ingreep is het belangrijk om de oorzaak te achterhalen. Door deze oorzaken te registreren is het op termijn mogelijk om inzicht te krijgen in welke groep patiënten een hoger risico hebben op het ondergaan van een revisie. In de literatuur is nog geen consensus bereikt over wanneer men een revisie zou moeten ondergaan. Gezien de hogere kans op complicaties, is het van groot belang dat ten allen tijde een weloverwogen keuze gemaakt wordt door een bariatrisch multidisciplinair team in samenspraak met de patiënt.

Figuur 3: Percentage bariatrische revisie ingrepen bij mannen en vrouwen.

Basistabel DATO

Referenties

Hoofdstuk 1
1. Overgewicht | Cijfers & Context | Huidige situatie | Volksgezondheidenzorg.info [Internet]. Volksgezondheidenzorg.info. 2019 [cited 2019 Apr 12]; Available from: https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/overgewicht/cijfers-context/huidige-situatie#!node-overgewicht-volwassenen

2. Pories WJ. Bariatric Surgery: Risks and Rewards. J Clin Endocrinol Metab. 2008 Nov;93(11 Suppl 1):S89-96.

Hoofdstuk 2
3. Picot J1, Jones J, Colquitt JL, Loveman E, Clegg AJ et al. Weight loss surgery for mild to moderate obesity: a systematic review and economic evaluation. Obes Surg. 2012 Sep;22(9):1496-506.

4. O'Brien PE, Hindle A, Brennan L, et al. Long-Term Outcomes After Bariatric Surgery: a Systematic Review and Meta-analysis of Weight Loss at 10 or More Years for All Bariatric Procedures and a Single-Centre Review of 20-Year Outcomes After Adjustable Gastric Banding. Obes Surg. 2018;29(1):3–14.

5. Corcelles, R., Boules, M., Froylich, D., et al. Total Weight Loss as the Outcome Measure of Choice After Roux-en-Y Gastric Bypass. Obesity Surgery, 2016;26(8), 1794–1798.

Hoofdstuk 3
6. Zhang L, Tan W, Chang R, et al. Perioperative risk and complications of revisional bariatric surgery compared to primary Roux-en-Y gastric bypass. Surg Endosc. 2015 Jun;29(6):1316-20